Korkuları oyunlarla yenmek…

Korkuları, oyunla yok etmeyi denediniz mi hiç? Biz Irmak’ın “gölge korkusunu” bu şekilde yenmiştik.

Nereden aklına geldi, derseniz, Pakolino ve Facebook sayesinde. Pakolino’nun Şubat kutusunun konusu: “Gölge ve Işık”. Kutunun geldiği gün ben de Facebook’ta geçen seneden bir fotoğrafa rastlamıştım gölge oyunu oynadığımız. İlginç bir tesadüf oldu. Hatta tesadüf devam etti. Bizim yıllardır oynama nedenimiz, Irmak’ın korkuları idi. Gölgeden korkuyordu. Değişik oyunlar çıkarmıştım. Sokakta bile yürürken “gölgemi yakala” oynuyorduk. Güya yakalıyordu, basıyordu. Evde ışıkları kapatıp, feneri duvara yansıtıp değişik oyunlarla aştık gölge korkusunu. Şimdi sıra karanlıkta. Yanında biri varsa, korkmuyor ancak tekse eğer karanlıkla arası iyi değil. Hoş benim de öyle.

Neyse… Telefonumdaki fotoğrafı Pakolino kurucusu Pınar’a gösterince, aklımıza bir fikir geldi,  güzel bir şey yapalım istedik. Pakolino Psikoloğu Uzman Melis Özmen, bir yazı dizisi hazırlamış. (Bu arada Pakolino’nun geçen ay başlattığımız indirimi 29 Şubat’a kadar devam ediyor. Faydalanmak için bu linke tıklamanız gerekiyor…) Konuya dönüyorum. Özmen’in konu hakkında her hafta bir yazısı yayınlanacak markanın web sitesinde. Ben de yine duramadım, kendim soru göndermek istedim. Beni kırmadı… Önce hangi yaş aralığında, nasıl korkular olacağını aktarmak istiyorum.

Özmen diyor ki:

Bazı korkular yaş dönemi özelliklerine göre biz psikologların normal ve dönemsel olarak adlandırdığımız korkulardır. Yani sağlıklı gelişimin bir parçası olup büyük ihtimalle kendiliğinden geçecek korkular. Tabi bazen sizler için yaşarken bu kadar basit olmayabiliyor. Çünkü bu yaştaki çocukların korkuları biz yetişkinlere göre pekte gerçekçi olmayan korkular olduğu için nasıl yardımcı olacağımız konusunda takılabiliyoruz.

3 yaş: Daha çok görsel korkuları olur. Karanlık korkusu, hayvan korkusu, palyaço, maske, yabancı korkusu gibi korkuların yanı sıra anne babanın gece karanlıkta sokağa çıktığı ve kendisinin evde kaldığı durumlarda da korkabilirler. (Sık sık yazıyorum bunu, palyaçodan kesinlikle hoşlanmıyor…)

4 yaş: Genelde seslerle ilgili korkuları olur. Yüksek ses, motor gürültüsü gibi. Bu yaşta karanlık korkusu ve ayrılık endişesi özellikle geceleri devam edebilir. Hırsız korkusu görülebilir. Ayrıca özellikle erkek çocuklarda saçını kestirme, tırnak kestirme gibi korkulara da rastlanır.

5 yaş: Hırsız korkusu, canavar korkusu gibi korkuların yanı sıra daha somut olan düşme, bir yerini incitme gibi korkuları olabilir. Ayrıca özellikle erkek çocuklarda görülen saçını kestirme, tırnak kestirme gibi korkular devam edebilir. ( 3-7 yaş arası erkek çocukların sünnet edilmesinin tavsiye edilmeme sebebi de bu korkulara dayanır. Bu daha derin ve farklı bir konu tabii ama önemli olduğu için yeri gelmişken belirtmek istedim.)

6 yaş: Korkuların yoğunlaşabildiği bir dönemdir. Yüksek ses, böcek, hayalet, cadı, canavar, hırsız korkuları olabileceği gibi yatağının altında birinin saklanabileceği gibi korkular da görülebilir. (Kendi çocukluğuma gittim. Her gece yatağın altına bakardım biri var mı diye. Karyola gidip de yerine bazalı yatak gelince rahatlamıştım…)

7 yaş: Karanlık korkusu tekrar gündeme gelebilir. Bu kez gölgeleri hayalet ya da canavar gibi algılama boyutuna da taşınabilir bu korku. Ayrıca okuduklarından ve gördüklerinden fazla etkilenme ve endişelenme gibi durumlar yaşanabilir. Bu yüzden bu yaştaki çocukların da izlediklerine ve okuduklarına dikkat edilmesi tavsiye edilir.

İyi haber; 8 yaş itibariyle korkular azalır ve gerçekçi olmayan bu korkular yerini okulda başarısız olma gibi daha gerçekçi korkulara bırakır. 🙂

Not: Tüm bu korkular normal kabul edilmesine rağmen elbette çok uzun süredir devam ediyorsa ve çocuğunuzun normal hayatına devam etmesini ciddi olarak etkileyen bir yoğunluktaysa, bir çocuk psikoloğuna danışmanızı tavsiye ederim.

Peki Melis Hanım bu oyunlar korkuları yenmeye nasıl yardımcı oluyor?

Oyun çocuklar için bir duygusal deşarj alanıdır. Nasıl ki biz yetişkinler, bir konuda kaygılandığımızda, korktuğumuzda ya da üzüldüğümüzde, oturup birbirimizle konuşup dertleşiriz ve bu şekilde duygusal olarak rahatlarız. Hatta bazen karşımızdakine bir sorunu anlatırken olaya biraz daha dışarıdan baktığımız için çözüm yolları bulabiliriz. İşte çocuklar tüm bunları oyun yolu ile yapıyor. Bazen sadece onlara eşlik etmemiz bile yeterli oluyor ama söz konusu özellikle korkular olduğunda biraz desteğe ihtiyaç duyabiliyorlar.

Korku gelmeden oynatmaya başlarsak engellemiş olur muyuz?

Bu oyunların amacı, bazen o korkuyu çocuğun kafasında somutlaştırmak, bazen dönüştürmek bazen o an hissettiği duyguyu yumuşatmak, bazen de hepsi birden. Bu yüzden bu sorunun net bir cevabı yok. Ama elbette geceleri hırsız gelmesinden korkan bir çocuk ile öncesinde henüz o an gelmeden de resmi komikleştirme oyununu oynayabilirsiniz. (Aşağıdaki oyunlar arasında var bu oyun.)

Bu korkuları bizden mi öğreniyorlar yoksa içgüdüsel mi gelişiyor?

Bir kısmını bizden öğreniyorlar, bir kısmı ise tamamen gelişimsel yaş dönemi özellikleriyle ilgili ki bu çok daha derin ve uzun bir konu. Ama genel olarak korkuları ele alırsak, bazen aileler çocuklarını disipline etmek için “öcü gelir, doktor çağırırım iğne yapar, gelmiyorsan ben seni burada bırakıp gidiyorum, o zaman ben seni vereyim yerine başka çocuk alayım…” gibi birtakım cümlelerle çocuklarını korkutma yolunu seçebiliyor. Bazen de aşırı koruyucu ve kollayıcı tutum sergileyen aileler olabiliyor. Sürekli olarak çocuğunu korumak niyetiyle aman düşersin, koşma hasta olursun, sen yapamazsın dur ben yapayım gibi cümleler kuran ailelerden bahsediyorum. Bu cümleler elbette kötü niyet içermeyen tam tersi çoğu zaman son derece masum bir şekilde çocuğunu korumak amacıyla söylenen cümleler ama işte bu tarz cümleler altında hep farklı mesajlar taşır. Bunlara dikkat etmek gerekir. Tahmin edersiniz ki, bu iki aile yapısında olan kişilerin çocuklarının daha yoğun korkuları olabiliyor. Bir tanesi açık açık korkuyu çocuğun içine işliyor diğeri de farkında olmadan altta yatan mesajlarla işleyebiliyor.

Her yaş için verdiğiniz korku örneklerini yenmek için birkaç oyun örneği verebilir misiniz?

Özellikle karanlık, hırsız, canavar, hayalet gibi konularda genelde daha çok zorlanılabiliyor. Çocuğunuz hayalet gelmesinden korktuğunu ya da odasında canavar olduğunu söylediğinde, genelde insanın ilk aklına gelen ona hayalet diye bir şey yoktur, korkmana gerek yok gibi cümleler söylemek oluyor. Fakat eminim bu tarz cümlelerin çokta işe yaramadığını siz de fark etmişsinizdir. Bu yüzden bunun yerine korkularını dönüştürmesine yardımcı olabilecek oyunlar oynayabilirsiniz.

Canavar- Pencere Oyunu: Çocuğunuz canavar gelmesinden korktuğunu ya da odasında canavar olduğunu söylüyorsa, birlikte odasına gidin, saklanmış olan canavarı bulun, onun tutup pencereden dışarı yollayın. Ardından çocuğunuzla birlikte pencereleri kontrol edin, iyice kapalı olduğuna emin olun.  Elbette tüm bunları bir oyun içinde eğlenerek yapmanız önemli. Amaç çocuğunuzun duygusunu yok saymak yerine (ne kadar gerçek olmasa da o bunu hissediyor) duygusunu kabul edip, zihninde somut bir şekilde o canavarın odada olmadığını göstermek.

Hayalet Avcıları Oyunu: Hayalet avcıları filmini bir çok kişi hatırlar sanırım. Aslında oyunumuz buradan esinlenmiştir. Çocuğunuzla birlikte hayaletleri görebileceğiniz özel gözlüğünüzü takın ve elinizdeki alet sayesinde onları başka bir yere gönderin. Hatta bunu yaparken filmdeki gibi bir müzik bile kullanabilirsiniz isterseniz. Merak etmeyin bunu yaparak hayaletin gerçekliğini kabul etmiş olmuyorsunuz, çocuğunuz zaten bunun bir oyun olduğunun farkında olacaktır. Ama gene de hayalet kelimesi sizi rahatsız ediyorsa, siz gene hayaletlerin olmadığını anlatın. Ardından korktuğu şeye bir isim vermesini isteyin ve oyuna bu şekliyle devam edin.

Karanlık için Gölge Oyunları: Bu oyun zaten bizim bu ayki Pakolino kutusunun teması. Karanlıktan korkan bir çocuk için bunu yenmenin en kolay yolu, korkulacak bir şey olmadığını deneyimlemesi. Bunu da en rahat oyun yoluyla yapabilir. Gölge ve ışık oyunları sayesinde karanlıktayken de oyun oynayabildiğini ve aslında karanlığın korktuğu gibi kötü bir şey olmadığını tam tersi eğlenceli bir hale bile dönüşebileceğini görmüş olacak.

Resmi Komikleştirme: Bu oyun tüm korkular için kullanılabilir. Önce çocuğunuzdan korktuğu şey her ne ise, bunun resmini çizmesini isteyin. Ama bunu olabilecek en korkunç haliyle çizmesini söyleyin. Ardından, çizdiği şeyi bu kez birlikte komikleştirin. Örneğin, palyaço burnu çizebilir, saçlarını rengarenk boyayabilir, ayakkabılarını kocaman yapabilir, üzerinde gülen yüz desenleri olan bir kıyafet çizebilirsiniz. Eğer ilk çizdiği resimde bir hikaye varsa, bunu da komikleştirin. Öncelikle çocuğunuzun yapmasına izin verin, bir şey bulamadığı takdirde örnek verin ya da sorularla rehberlik edin ve gerisini ona bırakın. Merak etmeyin çocukların hayal güçleri sonsuz mutlaka bir yol bulacaktır. Buradaki amacımız da gene çocuğun kafasında yarattığı korku nesnesini, önce çizim yoluyla somutlaştırmak böylece daha bilinir bir hale sokmak. (Bilinmezlik her zaman daha korkutucudur.) Ardından bu nesneyi korkulacak olan bir şeyden komik olan hatta güldürebilecek bir şeye dönüştürmek. Bu çalışma daha büyük yaştaki çocuklarla da uygulanabilir.

Melis Hanım’a bir kez de buradan çok teşekkür ederim bu bilgiler için. Çok faydalı olduğuna inanıyorum. Bu arada biz Şubat kutusunu da çok sevdik. Hatta bütün paketleri aynı gün açmadık. İkişer gün arayla açtık, yaptık, oynadık. Ancak bir itiraf, sahneyi yaparken resmen kutuyu katlayamadım. Kafam durdu resmen. Bu nedenle ekstra fotoğrafını koymak istedim eğer siz de zorlanırsanız diye.

Yukarıda da yazdığım gibi bu linke tıklayarak 29 Şubat’a kadar aktivite kutusu alırsanız, ilk kutu 59 yerine 19 TL! Ayrıca yine ayrı tarihe kadar 3 aylık abonelik 147 yerine 107 TL… 12 aylık abonelikte de indirim var. Pakolino 3-7 yaş arası çocuklar için aktivite kutuları hazırlıyor. Siz üye oluyorsunuz (3 ya da 12 aylık), kutunuz her ay yeni bir temayla size geliyor. İster paketleri farklı günlerde açın isterseniz de bizim gibi hepsini tek seferde yapın. Siz iptal etmek istemediğiniz sürece üyeliğiniz yenileniyor. Oldu ki vazgeçtiniz, o zaman tek bir e-posta ile üyelikten çıkabiliyorsunuz.